www.timberships.fora.pl

kgerlach

John Burgh (Burrough, Burroughs, Burrows, Borough) pochodził z arystokratycznej rodziny, był trzecim synem Williama Burgha, barona. Urodził się około 1562. Jak to było modne w epoce, walczył gdzie się dało, ale głównie na lądzie. Za uczestnictwo w kampaniach wojsk angielskich w Belgii, Holandii i Francji dostał w 1586 od hrabiego Leicester tytuł rycerski. Brał udział w bitwie pod Ivry w marcu 1590, w której król Henryk IV (wspomagany m.in. przez Anglików) pobił wojska ligi katolickiej. W 1592 zajmował stanowisko Porucznika Generalnego floty zgromadzonej przez Waltera Raleigha (Ralegha) i jego przyjaciół, ze wsparciem królowej, do ataku na Panamę (po przejściu przesmyku Darien). Prerogatywy Burgha we tej flocie nie są do końca jasna, oficjalnie – jako porucznik generalny - dowodził siłami lądowymi zabranymi na okręty, ale w praktyce traktowano go też jako jednego z wyższych dowódców morskich. Wobec opóźnień z wyruszeniem (wiele tygodni wiały przeciwne wiatry) ekspedycja zaczęta w lutym, ruszyła się naprawdę spod angielskich wybrzeży dopiero 6.05, kiedy ludzi byli już zmęczeni, a trzymiesięczne zapasy - zużyte. Na dodatek kapryśna królowa zażądała natychmiastowego powrotu Ralegha (którego wtrąciła do Tower), więc dowództwo przeszło w ręce Frobishera i właśnie Burgha, zaś flota uległa podziałowi (przedtem zdobyto na wodach Zatoki Biskajskiej hiszpański żaglowiec Santa Clara). Eskadra Burgha, z nim na okręcie Roebuck, dotarła 21 czerwca na Azory. W miejscowości Santa Cruz na wyspie Flores Anglicy dowiedzieli się, że wprawdzie nie oczekiwano tu teraz floty skarbowej z Indii Zachodniej, ale z Indii Wschodnich ma przybyć wielka karaka (Madre de Deus) z super cennym ładunkiem, zmierzająca do Lizbony. Udało się 3 sierpnia wykryć i zaatakować tę gigantyczną karakę, jednak jej przechwycenie, w której jedną z czołowych ról odegrał Burgh, drogo kosztowało zwycięzców (Portugalczycy poddali się 10 okrętom po walce trwającej ponad 13 godzin), a natychmiastowe plądrowanie zdobytych skarbów, na długo przed doprowadzeniem karaki przez Burgha do Dartmouth 7.09.1592, skończyło się wielkim skandalem, szeregiem oskarżeń, procesów i przekraczającym wszelkie wyobrażenia łupiestwem królowej Elżbiety. Smród związany z tymi rabunkami ciągnął się za wszystkimi uczestnikami jeszcze przez lata. Obrażany na tym tle John Burgh wyzywał na pojedynek młodego Johna Gilberta. Cholerycznie usposobiony Burgh nie tylko próbował narzucić miejsce, czas i broń (chociaż należało się to wyzywanemu), ale nawet ugodził sztyletem posłańca przynoszącego odpowiedź od adwersarza. Do pojedynku doszło 7.03.1594/95 na łączce pod Londynem, walczyli na rapiery. Burgh został ranny i wkrótce zmarł, w wieku zaledwie 32 lat.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

Janusz Kluska

Panie Krzysztofie dziękuję za odpowiedzi.
Poproszę o opisanie losów oficerów angielskich, są nimi bracia Fenner: Edward (1), Edward (2), George, Thomas i William (wg alfabetu).
Dane które znalazłem: George (1530 - 26.10.1618), Edward (1) (1534 - 1612), Edward (2) (1535 - 1614), William (1535 - 1589) i Thomas (1540 - 1596) (wg urodzenia).
Pozdrawiam Janusz.

kgerlach

O braciach Fenner wiadomo w sumie niezbyt niewiele, a w rezultacie te nieliczne fakty, które na ich temat znamy, mieszają się ze sobą i stają jeszcze bardziej niepewne. Np. jest zupełnie nieprawdopodobne, aby ktoś dwóm kolejnym synom (gdy pierwszy nadal żył!) nadał to samo imię – owi dwaj Edwardowie to po prostu ta sama osoba z nieco przesuniętymi datami życiorysu (albo jacyś krewni – nie bracia).
Było zatem najwyżej czterech braci Fenner, a i ta brana z tradycji informacja nie jest całkiem oczywista, gdyż zdaniem niektórych badaczy, tylko Thomas i Edward byli braćmi, a pozostali Fennerowie mogli być bliskimi kuzynami; ewentualnie do braci dolicza się jeszcze George’a, a Williama traktuje jako kuzyna; nie brakowało też osób całkiem obcych tego samego nazwiska, a imiona powtarzały się wśród synów, czasem również związanych z morzem. Wiedli żywot bardzo typowy dla całej warstwy ludzi z epoki elżbietańskiej. Z jednej strony prowadzili działalność kupiecko-armatorską i padali ofiarą pirackich napaści, z drugiej zaś – sami korzystali z każdej okazji by jako piraci (z rzadka korsarze) napadać na wszystko i wszystkich. Oczywiście nie zawsze dowodzili osobiście, często pokazywali się tylko na rozprawach. Chętnie współpracowali z lordem Howardem, Drakem i Frobisherem w licznych znanych ekspedycjach.

Thomas Fenner, charakteryzowany przez Julian Corbetta jako „jeden z najbardziej śmiałych i doświadczonych oficerów swoich czasów”, urodził się około 1544. Jego rodzicami byli John Fenner z Crawley i Elinor (Ellen, Eleanor) Goring. W dorosłym życiu był nazywany kapitanem Thomasem Fennerem z Shoreham, z Sussex, z Chichester, z Earnley. Pojawia się w źródłach około 1564, kiedy miał uczestniczyć w wyprawie handlowej (na trzech statkach) do Gwinei i wrócił do Anglii z portugalskim cukrem i brezylią zdobytymi w pirackim napadzie na portugalski żaglowiec, za co stanął w Anglii przed sądem admiralicji (oczywiście włos mu z głowy nie spadł). Ta popularna opowieść dziwnie bliźniaczo przypomina poczynania George’a Fennera z 1566 i może chodzić o jedną wyprawę, rozmnożoną (dzięki historykowi Corbettowi) do dwóch różnych. W latach 1569-1572 dowodząc statkiem Bark Fenner Thomas Fenner napadał na hiszpańskie statki, co z angielskiego (i oczywiście też hiszpańskiego) punktu widzenia było piractwem, ale on wystarał się o list kaperski od Wilhelma Orańskiego. W 1581 zabiegał o możliwość eksportowania pszenicy z Chichester do Irlandii. Już jako weteran walk na morzu uczestniczył w wyprawie Francisa Drake’a do Indii Zachodnich w 1585, będąc kapitanem flagowca Drake’a, okrętu Elizabeth Bonaventure; razem z wiceadmirałem Frobisherem atakował łodziami Cartagenę. W 1587 brał udział w uderzeniu na Kadyks („osmalenie brody hiszpańskiego króla”) po wyjściu z Plymouth 2.04, dowodząc 32/34-działowym galeonem Dreadnought. W 1588 był wiceadmirałem Drake’a na pokładzie 38/56-działowego okrętu Nonpareil (dowodził nim już od marca 1587/88) i walczył we wszystkich najważniejszych starciach kampanii przeciwko hiszpańskiej Armadzie oraz należał do podpisujących najważniejsze decyzje. W 1589, znów jako kapitan Dreadnought, uczestniczył w wyprawie królewsko-prywatnej Francisa Drake’a i Johna Norreysa (Norrisa) przeciwko miastu Coruña i wybrzeżom Portugalii. Poniósł wtedy poważne straty finansowe i zdecydował się w lipcu 1589 skupić na działalności stricte handlowej. Planował rejs do Indii. W 1591 był armatorem 3 statków handlowych. W 1593 (czy 1594?) dowodząc galeonem Rainbow brał udział w ekspedycji Frobishera wysłanej dla pomocy Francuzom w odepchnięciu Hiszpanów próbujących zająć Brest – Anglicy pojawili się na miejscu w październiku 1593 i przyczynili do ostatecznego sukcesu. Ponieważ w listopadzie 1593 ustają wszelkie o nim wzmianki w dokumentach, przyjmuje się, że mógł wówczas umrzeć. Jednak inni sytuują datę i miejsce śmierci na 1596 w Albourne (Sussex). Natomiast komenda z 1597 dotyczy najprawdopodobniej innej osoby tego samego imienia i nazwiska. Żenił się dwukrotnie, za każdym razem z Mary Bellingham, ale pierwsza była córką Edwarda, a druga (ślub 20.12.1588) – Johna. Miał dzieci z obu małżeństw.

George Fenner, niewątpliwie z tej samej rodziny co Thomas Fenner, ale niekoniecznie brat, pod koniec 1566 wyszedł z Plymouth w składzie wyprawy handlowej (bez wahania atakującej Hiszpanów, Portugalczyków i Francuzów, jeśli dało się coś im zrabować), mając trzy większe żaglowce (w tym jego Castle of Comfort) i pinasę, zmierzające do Zielonego Przylądka i Gwinei; po drodze nadarzyła się w 1567 sposobność do pirackiego ataku na Wyspy Zielonego Przylądka; Anglicy zostali jednak odparci i pożeglowali na Azory, gdzie Fenner tylko z Castle of Comfort ścigał portugalski żaglowiec, czekając na okazję do abordażu. Przeciwnik podprowadził go pod eskadrę składającą się z galeonu i dwóch karawel – rozpoczęła się walka artyleryjska trwająca co najmniej cały dzień, w której po stronie portugalskiej uczestniczyło ostatecznie aż 7 jednostek; dopiero zapadłe ciemności umożliwiły Anglikom oderwanie się i ucieczkę. W czasie uderzenia na Anglię hiszpańskiej Armady w 1588 George Fenner dowodził okrętem Galleon Leicester (galeonem Leicester). Uczestniczył w odwetowej wyprawie angielskiej w 1589. W 1591 podczas wyprawy Thomasa Howarda w okolice Azorów był kapitanem 60-działowego galeonu Golden Lion (Lion, Lyon). W 1599 dowodził 33-działowym galeonem Dreadnought. W późniejszym okresie 1600 roku jakiś George Fenner sprawował komendę nad małym okrętem 20-działowym Advantage na kanale La Manche – może to on.

Edward Fenner pod koniec 1566 wyszedł z Plymouth w składzie wyprawy handlowej (bez wahania atakującej Hiszpanów, Portugalczyków i Francuzów, jeśli dało się coś im zrabować) brata George’a Fennera, mającej trzy większe żaglowce i pinasę, zmierzające do Zielonego Przylądka i Gwinei; po drodze nadarzyła się w 1567 sposobność do pirackiego ataku na Wyspy Zielonego Przylądka; Anglicy zostali jednak odparci i pożeglowali na Azory. W czasie uderzenia na Anglię hiszpańskiej Armady w 1588 Edward Fenner dowodził 34/42-działowym galeonem Swiftsure w roli kontradmirała. W 1590 był kapitanem 26-działowca Rainbow, współdziałając z Hawkinsem i Frobisherem.

William Fenner czasie uderzenia na Anglię hiszpańskiej Armady w 1588 dowodził 18-działowym galeonem Aid (Ayde) i pełnił funkcję kontradmirała. W 1589, nadal jako kapitan Aid i kontradmirał, uczestniczył w wyprawie królewsko-prywatnej Francisa Drake’a i Johna Norreysa (Norrisa) przeciwko miastu Coruña i wybrzeżom Portugalii (został śmiertelnie ranny pod Lizboną kulą wystrzeloną z fortu).

Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

Janusz Kluska

Panie Krzysztofie dziękuję za odpowiedź.
Poproszę o opisanie losów oficera angielskiego, jest nim George Clifford, 3 hrabia Cumberland (08.08.1558 – 30.10.1605).
Pozdrawiam Janusz.

kgerlach

Panie Januszu, wchodzi Pan tutaj w temat „Kaprzy, piraci” i od postu siódmego ma Pan mój artykuł pt. „Hrabia zawodowym korsarzem królowej Elżbiety”, w którym jest o nim prawie wszystko. Prawie - ponieważ o pewnych kwestiach leżących całkiem poza marynarką – dworskich, sądowniczych, rodzinnych, gospodarczych, majątkowych itd., można sobie doczytać w książce przywołanej przez mnie na końcu.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

Janusz Kluska

Panie Krzysztofie dziękuję za odpowiedź.
W zamian poproszę o opisanie losów kolejnej osoby wywodzącej się z arystokracji, jest nim Robert Devereux, hrabia Essex (10.11.1565 – 25.02.1601).
Pozdrawiam Janusz.

kgerlach

Robert Devereux, hrabia Essex, to ogromnie barwna postać, maksymalnie związana z epoką i królową Elżbietą, a w dużo mniejszym stopniu z marynarką, na której się nie znał, mimo dzierżenia wysokich stanowisk także we flocie.
Pochodził z możnego rodu hrabiów Essex. Jego ojciec, Walter Devereux, wicehrabia Hereford, zmarły w 1576 pierwszy hrabia (earl) Essex (tej kreacji, ponieważ tytuł przerzucano między rodzinami; kolej rodziny Devereux przypadła w 1572) zasłynął z mordowania Irlandczyków (w Ulsterze) i Szkotów, specjalizując się w łamaniu uroczystych przysiąg oraz zabijaniu kobiet i dzieci. Matką była Lettice Knollys, przez którą dało się wywieźć pokrewieństwo z królową, co tym bardziej nadymało ego młodego panicza. Robert Devereux urodził się 10.11.1567 w Netterwood (hrabstwo Hereford). Już jako 9-latek odziedziczył tytuł earla Essex, więc dostał się pod opiekę lorda Burghleya. Ukończył naukę Cambridge w 1581, od 1584 był na dworze. Niezwykle urodziwy – wg ówczesnych kryteriów męskiego piękna – pełen czaru, brawury i wspaniałomyślności, szybko wpadł w oko starzejącej się królowej Elżbiety i został jej nowym faworytem w 1588. Przystojnemu 21-latkowi łatwo było wzbudzić afekt u 55-letniej władczyni, co oczywiście zamierzał wykorzystywać na potęgę. Z pewnością nie zasługiwał w całości na opinię Davida Childsa, który scharakteryzował go jako „pięknego, lecz bezmózgiego faworyta królowej Elżbiety”, jednak połączenie ograniczonych zdolności z nieograniczoną ambicją, zazdrością o sławę innych i manią wielkości stworzyło mieszankę wybuchową. W historii próbował się zapisać jako patron ludzi pióra i sam tworzył sonety, ale przede wszystkim pragnął błyszczeć na polach bitewnych, myląc umiejętność władania szpadą i brawurę z talentami wodza. Walczył w Niderlandach w charakterze oficera kawalerii pod rozkazami poprzedniego faworyta królowej, hrabiego Leicester, który stał się jego ojczymem w 1678. Odznaczył się w wielu starciach i bitwach lądowych jako podwładny (w 1587 nagrodzono go tytułem rycerskim), natomiast kiedy po 1588 zaczął otrzymywać od Elżbiety najwyższe komendy, zwykle sromotnie zawodził, chociaż nie przez brak odwagi. W 1590 ożenił się - wbrew woli królowej – z Frances Sidney (z domu Walsingham). Mieli dzieci. Prokurował też potomków z nieprawego łoża. Naciskając na Elżbietę w odpowiedni sposób (i - zapewne - miejscach) uzyskiwał coraz wyższe godności i urzędy, ale prawdziwej władzy nie miał. Królowa była pazerna, mściwa, zdradziecka i dawała się czarować młodym bawidamkom, ale nie była głupia. W sprawach wielkiej wagi polegała na lordzie Burghley, którego wpływy Essex próbował z czasem podważać, a potem na jego synu, Robercie Cecilu. Wiedziała, gdzie leży prawdziwa mądrość polityczna. Rozwścieczało to Essexa, a jego wybryki stawały się coraz bardziej zuchwałe. Z morzem próbował związać się (jako tako) po raz pierwszy w 1589, kiedy samowolnie przyłączył się u wybrzeży Portugalii (15.05) - z kilkoma żaglowcami wyposażonymi na swój koszt - do wyprawy Francisa Drake’a i Johna Norrisa (Norreysa) przeciwko miastu Coruña i Lizbonie. Osobiście zaokrętował się wtedy na galeon Swiftsure, dowodzony przez przyjaciela, Rogera Williamsa (co ściągnęło na głowę tego ostatniego wyrok śmierci od dobrej królowej Elżbiety); Essex nie zajmował żadnego oficjalnego stanowiska, ale przyczynił się do zdobycia kilku pryzów i brylował w atakach łodziowych, a na lądzie traktowano go jako jednego z głównych wodzów. Gdy wyprawa zbliżała się do niefortunnego finiszu , hrabia uznał za rozsądne pozostawienie prawdziwych naczelnych dowódców swojemu losowi i wrócił do Anglii, a miła Elżbietka wciąż się dopytywała Drake i Norrisa czy już stracili Williamsa (odegrał tymczasem czołową rolę w zdobyciu Vigo), grożąc im takim samym losem, jak nie będą posłuszni. Wrócono do Plymouth z końcem czerwca. W 1591 Essex dowodził błyskotliwą, ale nieudaną wyprawą sił lądowych do Normandii. W 1596 po raz pierwszy naprawdę znalazł się w gronie dowódców morskich, podczas ekspedycji przeciwko Kadyksowi; część współczesnych autorów, przyzwyczajona do dużo późniejszych standardów, chciałaby widzieć go w roli generała wojsk desantowych, gdy lord Howard miałby być admirałem przewożącej ich floty, ale w ich czasach pojmowano to inaczej. Rozkazy jakie wydawali swoim podwładnym miały tytuł „Instrukcje i artykuły określone przez nas, Roberta, hrabiego Essex, i Charlesa, lorda Howarda, Lorda Wielkiego Admirała Anglii, Generałów sił Jej Królewskiej Mości w tej akcji, zarówno na morzu, jak i na lądzie, mające być wykonywane przez każdego kapitana i głównego oficera marynarki…”. Oczywiście bycie faworytem królowej oznaczało automatyczne posiadanie wszelkich kwalifikacji do wszystkiego, bez grama doświadczenia lub wykształcenia, podobnie jak w dużo późniejszej epoce mawiano, że „gdy partia (ta jedyna słuszna) zrobiła cię sekretarzem, to ci Pan Bóg da rozum”, a dzisiaj odnosi się do badaczy, którym habilitacja nadaje święte uprawnienia do recenzowania wszelkich prac, nawet takich, w których są kompletnymi ignorantami. Także Essexa zupełnie nie martwił fakt przebywania dotąd na morzu wyłącznie w roli pasażera w krótkich przejażdżkach przez kanał La Manche, czuł się admirałem pełną gębą. Za okręt flagowy podczas tej wyprawy służył mu 50-działowiec Due Repulse, którym oczywiście dowodził prawdziwy kapitan, William Monson. Zresztą także lord Howard był „współ-generałem” z Essexem we wszelkich działaniach lądowych. Mało brakowało, a wyprawa w ogóle nie doszłaby do skutku, bowiem Elżbieta lubiła zmieniać zdanie co pięć minut, i również tutaj tuż przed wyruszeniem odwołała zarówno Howarda jak Essexa; dopiero bunt pozostałych oficerów zmusił ją do kolejnej zmiany rozkazów. Flota wyszła z Plymouth 1.06.1596 i dotarła pod Kadyks wczesnym rankiem 20.06. O świcie następnego dnia Anglicy wpłynęli do portu – Essex chciał iść na czele, ale Howard - mający w tej sprawie szczegółowe instrukcje od królowej – powstrzymał go od tego, jednak nie na długo. Hrabia walczył potem zaciekle na lądzie, szturmując Kadyks. Osiągnięto pełny sukces zdobywając miasto, dwa wielkie galeony i niszcząc kilkadziesiąt innych żaglowców, częściowo z bogatymi ładunkami, zabrano lub zatopiono niemal 1200 dział; sumaryczne straty Hiszpanów Anglicy szacowali na około 20 milionów dukatów. Essex blisko 60 dowódcom morskim i lądowym nadał tytuł rycerza; lord Howard z Effingham dostał tytuł hrabiego Nottingham. Jednak królowa nie była zachwycona – zdobywcy nie wiedzieli, co zrobić ze zdobytym Kadyksem i ostatecznie go porzucili (wbrew sprzeciwowi Essexa, który chciał dowodzić garnizonem) po splądrowaniu i zniszczeniu; większość hiszpańskich cennych ładunków spoczęła na dnie; Hiszpanie obiecali złote góry w postaci okupów i oczywiście nie kwapili się potem z płaceniem; w drodze powrotnej do kraju Anglicy złupili jeszcze Faro, ale nie zrabowali tam prawie niczego poza biblioteką biskupa (którą przywłaszczył sobie hrabia Essex, zapoczątkowując słynną Bodleian Library), atakowali Santander i San Sebastian (gdzie Essex dowodził osobiście i został odparty), a po dopłynięciu floty do Plymouth 8.08.1596 (Essex zawinął tam dwa dni później) rozpoczął się typowy wyścig w oskarżeniach, kto ile zrabował i co powinien zwrócić. Chciwa Elżbieta, która już w instrukcjach wydanych przed wyruszeniem wyprawy wyraźnie zastrzegła, że WSZYSTKIE ŁUPY należą się jej, a dopiero potem ona coś odstąpi innym po uważaniu (albo i nie!), wpadła – jak zawsze – w furię. Hrabia Essex poszedł na chwilę na dworze w odstawkę. Nie zraziło go to wcale – znał mechanizmy jak poprzez seks (czy jego namiastki) odzyskiwać łaski królowej i wykorzystywał je bezczelnie. Zresztą jeszcze podczas wyprawy na Kadyks chciał popłynął na Azory, aby rabować portugalskie i hiszpańskie karaki ze skarbami z Indii Zachodnich i Wschodnich. Zatem nic dziwnego, że już w 1597 objął naczelne dowództwo ekspedycji na Azory, w której znający się na okrętach Thomas Howard był tylko wiceadmirałem, a kontradmirałem – Walter Ralegh. Za flagowiec Essexa służył najpierw 41-działowy galeon Mere Honour, a potem 50-działowy Due Repulse. Flota wyszła z Plymouth 9.07.1597, ale została zawrócona przez złą pogodę i uszkodzenia okrętów, więc ponownie mogła opuścić port dopiero 11.08.1597. Essex, bardzo dzielny i nieustępliwy, nie znał się na działaniach morskich, więc wydawał błędne rozkazy, a na dodatek poróżnił się z Raleghem, któremu dopisało szczęście pod nieobecność hrabiego. Wyprawa osiągnęła bardzo niewiele, przegapiając okazję za okazją (aczkolwiek trudno wszystko zrzucić na Essexa, inni dowódcy sprzeciwiali się niektórym pomysłom, brak szczęścia też odegrał swoją rolę) i wróciła do Anglii późną jesienią. Wynik nie poprawił stosunków Roberta Devereux z królową, zwłaszcza że wrogość z Raleghem wyzwoliła okazję do publicznego prania brudów. Elżbieta nie była jednak w stanie długo boczyć się na faworyta i w 1599 mianowała go – na jego własne żądanie – lordem namiestnikiem Irlandii i wysłała tam ze znacznymi siłami dla zduszenia powstania Hugha O’Neill, hrabiego Tyrone. Essex nie sprostał zadaniu. W tej fazie walk flota odgrywała minimalną rolę, więc nie widzę potrzeby bliższego omawiania poczynań lorda. Wbrew rozkazom królowej Essex podpisał rozejm z powstańcami i samowolnie wrócił do Anglii. Stanął przed sądem w 1600, został pozbawiony urzędów i wygnany z dworu, ale wkrótce znów znalazł się na wolności. Pycha pozbawiła go resztek zdrowego rozsądku, wdał się więc w zdradzieckie spiski z królem Szkocji i z dowódcami armii w Irlandii, próbując obalić rząd i odzyskać miejsce u boku Elżbiety. Kiedy to się nie udało, przystąpił z garstką zwolenników i przyjaciół do dokonania 8.02.1600/1601 realnego zamachu stanu w Londynie. Jednak nie znalazł szerszego poparcia i został uwięziony. W tej sytuacji i tak musiałby zostać skazany na śmierć, ale głupota doprowadziła go dodatkowo do głoszenia, że słynne „dziewictwo” królowej Elżbiety I wynikało z nieprawidłowej budowy dróg rodnych, których skrzywienie uniemożliwiało jej normalny stosunek płciowy. Uchodził za eksperta w tych sprawach, więc trudno się dziwić, że władczyni nie tylko zgodziła się na skrócenie niedawnego ulubieńca o głowę, ale skonfiskowała wszystkie jego dobra, pozbawiając majątków całą rodzinę. Robert Devereux, hrabia Essex, oddał życie na szafocie 25.02.1600/1601.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach`

Janusz Kluska

Panie Krzysztofie dziękuję za odpowiedź.
Poproszę o opisanie losów kolejnych oficerów z tego okresu, są nimi Edward Denny (Danny) (1544, ew.1547) – 11.02.1599/1600) oraz Thomas Vavasour (1560 - 1620).
Pozdrawiam Janusz.

kgerlach

Edward Denny (Danny) był bardziej typowym elżbietańskim siepaczem oraz dworakiem niż żeglarzem, ale związki z marynarką też miał. Urodził się w 1547 w Cheshunt (hrabstwo Hertford). Jego rodzicami byli sir Anthony Denny (ważna figura na dworze Henryka VIII, posiadacz ziemski z Hertford) i Joan Champernowne. Wcześnie osierocony, przebywał najpierw na królewskim dworze. W 1573 zaangażował się w wyrzynanie Irlandczyków i Szkotów w Ulsterze pod okiem Waltera Devereux, pierwszego hrabiego Essex. Potem zajął się piractwem/korsarstwem. Podobno zdobył hiszpański statek w 1577 i flamandzki w 1578. Zamierzał uczestniczyć w 1578 w wyprawie kolonizacyjnej (do Nowej Fundlandii) Gilberta, ale nic z tego nie wyszło. Zamiast tego znów pospieszył do Irlandii, gdzie brał udział (jako dowódca kompanii 100 żołnierzy armii zaciągniętych w Londynie, uzbrojonych w rusznice) w walkach o Smerwick w listopadzie 1580, zakończonych wymordowaniem przez Anglików wszystkich obrońców (oraz papieskich interwentów hiszpańskich i włoskich) jacy się tam poddali, czyli około pół tysiąca jeńców. Chętnie oddawał dalsze usługi w tym zbożnym dziele, w grudniu 1581 zabił Garreta O’Toole, syna jednego z irlandzkich lordów walczących wolność (i 10 ludzi mu towarzyszących), za co dostał podziękowanie od królowej Elżbiety i rządu; nie zadowolił się jednak słowami i przywiózł do Anglii głowę zabitego (jak to w cywilizowanych narodach w zwyczaju), żądając za nią zapłaty. Ożenił się w 1583 z Margaret Edgcumbe, damą dworu królowej. Mieli 11 dzieci. W latach 1584-1585 zasiadał w Izbie Gmin. Bez sukcesu gospodarował na ziemiach zrabowanych Irlandczykom. Od 1588 był Wielkim Szeryfem Kerry. Wtedy też nadano mu tytuł rycerski. W 1591 wrócił do Anglii i wziął udział w nieudanym wypadzie floty Thomasa Howarda na Azory, podczas którego dowodził królewskim galeonem Nonpareil. Ponieważ w latach 1569-1637 żył też jego bratanek Edward Denny (najstarszy syn również miał na imię Edward), nie jest całkiem jasne, jakie stanowiska który z nich potem zajmował, jednak i tak nie wiązały się z flotą. Tym niemniej ów jednorazowy kapitan marynarki z 1591 niewątpliwie wrócił do Izby Gmin w 1597. W 1598 próbował znów coś zwojować w Irlandii, tym razem pod drugim hrabią Essex, do którego kompanii – wtedy wrogiej królowej – przystał. Zdążył jednak zachorować i umrzeć 12.02.1599/1600 zanim mógł dołączyć do Roberta Devereux na szafocie. Miało to zbawienny wpływ na dalsze losy jego rodziny.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

kgerlach

Żył wówczas Thomas Vavasour (Vavisor), który był zdecydowanie silniej związany z marynarką niż opisywany wcześniej Edward Denny i uczestniczył w wielu akcjach na morzu. Żył też w latach 1560-1620 żołnierz, dworak i parlamentarzysta Thomas Vavasour. Brak jednak pewności, że to ta sama osoba. Dla uproszczenia opiszę losy Thomasa Vavasour mieszając znane świetnie fakty dotyczące życia prywatnego i publicznego parlamentarzysty, ze znanymi tylko od strony morskiej akcjami kapitana okrętów. Być może to zabieg słuszny, a być może jednak błąd.
Urodził się w 1560 w Yorkshire, w znanej i znaczącej tam rodzinie (rozprzestrzenionej też w Lincolnshire). Jego rodzicami byli Henry Vavasour z Copmanthorpe i Margaret Knyvett, co oznaczało spokrewnienie z wpływowymi i zaangażowanymi politycznie ludźmi. Ukończył szkoły (kolegia) w Eton i Caius w Cambridge. Ożenił się w 1576 z wdową Mary Houghton (z domu Dodge). Mieli dzieci. Od 1584, kiedy umarł jego ojciec, posłował do parlamentu z różnych okręgów praktycznie nieprzerwanie do 1589, co należało do rodzinnej tradycji. Dziadek (William) był w pierwszym parlamencie za królowej Marii; zdecydowana większość rodziny pozostała przy katolicyzmie. Jednak Thomas Vavasour zawdzięczał swoją obecność w parlamencie wyłącznie protekcji wpływowego wuja, sir Henry’ego Knyvetta, zapiekłego protestanta. Wrócił potem do parlamentu w 1604 lub 1609 i ponownie w 1614, kiedy miał już innych protektorów. Na początku jego związek z dworem królewskim był cokolwiek osobliwej natury, ponieważ polegał na byciu młodszym bratem Anne Vavasour, pełniącej funkcje dworskie od 1580, a przy okazji prowadzącej swobodne życie seksualne. Miała różnych bardzo wysoko postawionych kochanków, ale w marcu 1581 urodziła dziecko hrabiego Oxford. W grudniu 1584 doszło na tym tle do skandalu i kłótni między hrabią Oxford a Thomasem Knyvettem, młodszym bratem Henry’ego Knyvetta. Thomas Vavasour poczuł się zmuszony wyzwać w styczniu 1585 hrabiego Oxford na pojedynek, lecz jednak do niego nie doszło. Od sierpnia 1585 do 1591 walczył w Niderlandach jako kapitan kompanii piechoty z Yorkshire. Wyróżnił się podczas ataku na Arnhem w październiku 1585 i podczas walki w 1587 z hiszpańsko-włoskim kondotierem o skróconych danych personalnych: Alfonso Félix de Avalors Aquino y Gonzaga, markiz del Guasto. Od grudnia 1585 kompania, którą dowodził Vavasour, przeszła pod komendę hrabiego Leicester (faworyta Elżbiety przed Essexem). W marcu 1585/86 wysłał on Vavasoura z listami do królowej, co było trudną misją dyplomatyczną, jako że Elżbieta akurat boczyła się na swojego ulubieńca; wywiązał się dobrze i uzyskał uznanie władczyni. Nadal jednak walczył w Niderlandach, aż do – jak wspomniałem – 1591 (zrezygnował z funkcji kapitana piechoty w maju 1591), więc obecność Thomasa Vavasour w tym samym czasie w dwóch wielkich kampaniach morskich każe mocno powątpiewać, czy mowa o tej samej osobie (aczkolwiek niemożliwe to nie było). W każdym razie w 1588 podczas odpierania hiszpańskiej Armady przebywał jako ochotnik na pokładzie galeonu admiralskiego Ark Royal, a w 1591 we flocie Thomasa Howarda dowodził w operacjach na wodach Azorów niewielkim królewskim galeonem Foresight. Zdaniem Hakluyta odznaczył się podczas słynnej bitwy Richarda Grenville’a na Revenge, ponieważ walczył w jego pobliżu tak długo, jak tylko mógł, i o mało nie został też otoczony przez Hiszpanów. Tymczasem ex-parlamentarzysta Thomas Vavasour otrzymał w marcu 1590 od dworu dziesięcioletnią licencję na import 8000 łasztów dorsza i molwy, po czym (albo już w 1586) powierzono mu godność dworską. Udział Thomasa Vavasoura we flocie hrabiego Essexa, która w 1597 wybrała się na Azory, pierwotnie w roli kapitana 32-działowego galeonu Nonpareil, a potem dowódcy 38-działowca Antelope, nastręcza kolejne wątpliwości co do tożsamości tych dwóch osób o tym samym imieniu i nazwisku: kapitanowi marynarki Essex nadał z tej okazji tytuł rycerza i wysłał z informacjami do Anglii. Zachował się jednak list dworaka Thomasa Vavasoura z sierpnia 1595 (i jeden prawdopodobnie wcześniejszy), pisany do wroga Essexa, Cecila, z prośbą o protekcję, a oba są już sygnowane tytułem rycerskim, co sugerowałoby otrzymanie go przez niego we wczesnych latach 1590-tych. W takim razie Thomas Vavasour uszlachcony przez Essexa w 1597 byłby jednak kimś innym, chociaż może krewnym pierwszego. Żołnierz, dworak i parlamentarzysta Thomas Vavasour wrócił w lutym 1597/98 do żołnierki w Niderlandach, sprawując do października 1598 komendę nad 150 ludźmi we Vlissingen (funkcję kapitana piechoty przejął od szwagra i przekazał potem kolejnemu członkowi rodziny). Odtąd aż do śmierci królowej Elżbiety przebywał tylko na dworze, co tym bardziej wskazuje na odrębność od żeglarza Thomasa Vavasour, bowiem ten ostatni w latach 1599-1600 dowodził 40-działowym galeonem Repulse (Due Repulse), po czym ślad po nim zanika. Po wstąpieniu na tron Jakuba I, dotychczasowy członek dworu królowej stracił swoją dworską funkcję, ale zrekompensowano mu to z nawiązką w 1603 dając synekurę szefa służby portu w Londynie, odwołanie z której zapewniło 1000 funtów odszkodowania dokładnie za nic. W latach 1604-1618 był rycerzem-marszałkiem dworu królewskiego (urzędnikiem odpowiedzialnym głównie za kwestie protokolarne i mającym pewne prerogatywy sądownicze w ramach służby dworskiej), a mógł być nim do śmierci, ale sprzedał stanowisko w październiku 1618 za 3000 funtów. Miał też rozmaite synekury lokalne w hrabstwie Yorku, lecz nie chce mi się tych feudalnych bzdur nawet rozszyfrowywać. Bardzo bogaty, wybudował sobie w 1610 wspaniały pałac. Zmarł w 1620.
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

Janusz Kluska

Panie Krzysztofie dziękuję za odpowiedzi.
Poproszę o opisanie losów oficera wywodzącej się z arystokracji, jest nim Thomas Howard, hrabia Suffolk (24.08.1561 - 28.05.1626).
Pozdrawiam Janusz.

kgerlach

Rodzina Howard należała do najważniejszych i najbardziej rozgałęzionych w Anglii w XVI w. Była rzeczywiście arystokratyczna, choć nie z tej najstarszej arystokracji, wywodzącej się jeszcze z czasów Wilhelma Zdobywcy (pierwszego księcia Norfolk z tej rodziny mianowano pod koniec XV w.). Pozycję u tronu Elżbiety zapewniał jej fakt pokrewieństwa – przez Annę Boleyn – z samą królową. Średniowieczna proweniencja powodowała jednak, że większość przedstawicieli Howardów pozostała katolikami, co było opłacalne w czasach rządów Marii Tudor, ale fatalne za panowania jej siostry i następczyni, Elżbiety Tudor. Ta ostatnia nie tylko obdarzała swymi łaskami wyłącznie protestanckich Tudorów, ale nawet nie wahała się posyłać na szafot także co ambitniejszych z nich, jeśli przeciwstawiali się jej faworytom. Ówczesną głowę rodu Howardów, Thomasa, czwartego księcia Norfolk, ścięto w 1572, chociaż wyznawał (oficjalnie, bo raczej nie faktycznie) nową religię państwową – ośmielił się snuć plany, które Elżbieta i jej rząd uznali, nie bez racji, za zdradzieckie. Thomas Howard był jego drugim synem, z Margaret Audley. Urodził się 24.08.1561 w pałacu Audley End House, w jednej z parafii hrabstwa Essex. Wcześnie stał się sierotą, ponieważ matka umarła już w styczniu 1563/64 (odziedziczył po niej dobra rodziny Audley), a ojca ścięto w czerwcu 1572. Dostał się więc pod opiekę wuja, Henry’ego Howarda, który zadbał też o jego edukację. Na skutek nacisków ojca, siedzącego wtedy w Tower, ale jeszcze żyjącego, ożenił się bardzo wcześnie z Mary Dacre, córką barona Dacre i swoją powinowatą, ale ta zmarła już w kwietniu 1578, nie zostawiając dzieci. Około 1582 Thomas Howard ożenił się z wdową Katherine Rich, z domu Knyvet. Mieli gromadę dzieci. Wysiłki rodziny Howardów w zakresie odzyskania części dóbr i godności zrabowanych im przez królową i jej urzędników po ścięciu księcia Norfolk zostały uwieńczone powodzeniem i w grudniu 1584 Thomas Howard stał się lordem Howardem. Sprawami morskimi zajął się krótko przed wyprawą wielkiej armady hiszpańskiej przeciwko Anglii, niewątpliwie pod wpływem swojego kuzyna, lorda Charlesa Howarda of Effingham, którego Elżbieta mianowała w lipcu 1585 Lordem Wielkim Admirałem, a który lubił otaczać się zaufanymi członkami swojej rodziny. William Monson pisał, że Thomas Howard już od 22.12.1587 do 15.02.1587/88 był kapitanem 55-działowego galeonu Ark Ralegh (zaraz podarowanego przez Ralegha królowej i przemianowanego na Ark Royal). Od lutego 1587/88 dowodził 38/60-działowym galeonem Golden Lion. W lipcu 1588 (26.07), po bitwie u wyspy Wight, dostał od Lorda Wielkiego Admirała tytuł rycerski na pokładzie Ark Royal. Walczył też w bitwie pod Gravelines 28/29.07.1588.
Piątego kwietnia 1591 lord Thomas Howard został wysłany na Azory, z sir Richardem Grenville’m jako wiceadmirałem. Ich flota składała się z 7 galeonów królewskich (flagowy był 46-działowiec Defiance), kilku pinas, barku i wielu żaglowców z zaopatrzeniem, w sumie 17-20 jednostek. Na początku maja dotarto do Azorów. Celem było przechwycenie hiszpańskiej floty wracającej z Indii Zachodnich. Dla jej osłony z Hiszpanii skierowano na spotkanie wielką flotę eskortową (53-55 jednostek – galeonów, naw, flibotów, karawel, zabras), którą dowodził don Alonso de Bazán. Pod koniec sierpnia, kiedy Anglicy znajdowali się już od miesiąca u wysp Flores i Corvo, de Bazán pojawił się koło wyspy Terceira. Niezależnie polujący na statki u wybrzeży Hiszpanii Clifford, hrabia Cumberland, dostrzegł wcześniej to ogromne zgrupowanie hiszpańskie i przez jednego ze swoich kapitanów w porę ostrzegł Howarda. Tym niemniej Anglicy nie byli w stanie ruszyć natychmiast – załogi rozproszyły się na lądzie, w poszukiwaniu balastu (wymieniano szkodliwe odpadki z ładowni na czyste kamienie), wody, żywności i wszystkiego co się dało złupić; żaglowce bez balastu były zbyt lekkie i niestateczne, ludzie chorzy i rozprzężeni. W pośpiechu podnoszono kotwice i stawiano żagle, na części angielskich jednostek trzeba było przeciąć liny kotwiczne. Ostatecznie udało się wycofać wszystkim, poza Revenge. Przyczyny, dla których akurat ten galeon nie odszedł na czas oraz jego ostatnią walkę opisywałem przy losach Grenville’a. Reszta okrętów floty Thomasa Howarda wymieniała z dużej odległości ogień z Hiszpanami, ale nie miała szans na efektywną walkę przy takiej przewadze przeciwników, więc w nocy Anglicy postawili więcej żagli i uciekli. Po drodze do Anglii zdobyto sporo wartościowych pryzów. Dwa podlegające Howardowi okręty obrabowały w sierpniu 1591 holenderski żaglowiec z towarów wartych 1200 funtów; właściciele domagali się w 1592 odszkodowania przed sądem angielskim (i na skutek ugodowej postawy Howarda je otrzymali). W 1592 wysyłał okręty pod Benjaminem Woodem na wyprawę korsarską przeciwko hiszpańskim koloniom karaibskim; na poczynaniach korsarskich zdecydowanie się nie dorobił, a nawet prawie zbankrutował.
W 1596 dowodził, jako wiceadmirał, jedną z pięciu eskadr w udanej wyprawie lorda Essexa i lorda Charlesa Howarda przeciwko Kadyksowi. Jego okrętem flagowym był wtedy 39/41-działowy galeon Merhonour (Mere Honour). Królowa nagrodziła go w kwietniu 1597 Orderem Podwiązki.
Kiedy w 1597 hrabia Essex objął naczelne dowództwo ekspedycji przeciwko portom Ferrol i Coruña oraz przeciwko hiszpańskim okrętom w rejonie Azorów, Thomas Howard został jego wiceadmirałem (kontradmirałem był Walter Ralegh). Za flagowiec Howarda służył najpierw 50-działowy galeon Due Repulse, a potem 60-działowiec Golden Lion. Flota wyszła z Plymouth 9.07.1597, ale została zawrócona przez złą pogodę i uszkodzenia okrętów, więc ponownie mogła opuścić port dopiero 11.08.1597. Na Azorach Essex występował gwałtownie przeciwko Raleghowi, a Howard musiał pełnić rolę rozjemcy. Wyprawa osiągnęła bardzo niewiele, przegapiając okazję za okazją i wróciła do Anglii późną jesienią. Howard wtedy poważnie zachorował; dostał tytuł pierwszego barona Howard de Walden. Wyzdrowiał, ale dopiero w styczniu 1597/98 mógł pojawić się w parlamencie.
W 1599 został admirałem i dowodził flotą na Downs; jego okrętem flagowym był wówczas 55/56-działowy galeon Elisabeth Jonas. Równocześnie oznaczało to ostatni aktywny kontakt Thomasa Howarda z morzem. Potem karierę robił już wyłącznie na lądzie, więc dalsze losy tylko w ogromnym skrócie.
Konstabl Tower od 13.02.1600/1601, pomagał uwięzić i sądzić hrabiego Essex. Od schyłku 1602 pełnił obowiązki lorda szambelana. Prędko znalazł się w łaskach króla Jakuba I, po przejęciu przez niego tronu w 1603. Już od kwietnia 1603 członek rady królewskiej, lord szambelan, a od 21.07.1603 pierwszy hrabia Suffolk. Otrzymał chmarę innych tytułów i zaszczytów, a także honorowych godności akademickich (z Cambridge). Najważniejsze jednak było objęcie 11.07.1614 wysoce intratnego i korupcjogennego stanowiska Lorda Wielkiego Skarbnika oraz zaangażowanie polityczne jego żony, która intrygowała na rzecz Hiszpanii (pobierała roczną pensję od hiszpańskiego króla) i katolików, a męża wzięła ostro pod pantofel. Kiedy George Villiers, przyszły książę Buckingham (pod kątem anegdotycznym znany czytelnikom „Trzech muszkieterów” Dumasa) rozpoczął mocno dwuznaczną, ale błyskawiczną karierę u boku Jakuba I, hrabia Suffolk próbował mu się przeciwstawić rając królowi innego pięknego młodzieńca. Ściągnął tym samym na siebie gniew i zemstę osoby, która szybko stała się w królestwie wszechmocna. Suffolk oskarżony wraz z żoną (przy okazji intryg politycznych wymuszającą też podobno łapówki na wielką skalę) o defraudacje, stracił posadę Lorda Skarbnika w lipcu 1618, a w październiku 1619 oboje stanęli przed sądem. W listopadzie 1619 zostali uznani za winnych, skazani na gigantyczną grzywnę i wtrąceni do Tower. Jednak niezachwiany już w swojej potędze Buckingham, okazał im wielkoduszność – przesiedzieli w więzieniu po wyroku tylko 10 dni, zaś rujnująca kara finansowa została poważnie obniżona. Odtąd lord Thomas Howard, hrabia Suffolk, starał się przezornie wchodzić Buckinghamowi w... co tylko tamten chciał i już nie podskakiwał. W 1621 zrewanżował się Franciszkowi Baconowi, oskarżycielowi na jego procesie, i sam przyczynił się do skazania tegoż. Zmarł 28.05.1626 w Charring Cross (Londyn).
Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

Janusz Kluska

Panie Krzysztofie dziękuję za odpowiedź.
Poproszę o opisanie losów oficerów, są nimi: Walter Raleigh (1552 - 29.10.1618) oraz James Lancaster (1554 - 06.06.1618).
Pozdrawiam Janusz.