www.timberships.fora.pl

kgerlach

Notka ta jest pokłosiem spostrzegawczości kolegi Killicka, który w dziale "Artykuły tematyczne", w temacie "Granaty na lądzie i morzu" zauważył: "w wydanej przez wydawnictwo Napoleon V biografii de Ruytera >Michiel de Ruyter, najwybitniejszy holenderski admirał< (Peter Johannes Blok, tłumaczył Paweł Litwinienko)", występuje stwierdzenie odnoszące się do sytuacji z 1653 roku:
"De Ruyter wyposażył swoje okręty w nowy typ dział, mogący miotać rakiety".
Jest tam moja odpowiedź i sugestia dotycząca dwukrotnego tłumaczenia - z holenderskiego na angielski i z angielskiego na polski, co zawsze rozszerza możliwości złej interpretacji. Podałem też wersję angielską:
De Ruyter was installing a new form of gun that could fire rockets.

Lecz prawdziwe wyjaśnienie, w drobnym stopniu odbiegające od mojej hipotezy, daje sięgnięcie do oryginalnego tekstu holenderskiego Bloka i do źródeł.
Otóż Blok napisał co następuje: "De Ruyter wist zich met een nieuw soort van donderbussen te voorziien, waaruit vuurpijlen konden worden geschoten". I już jesteśmy prawie w domu, ponieważ ten fragment oznacza: "De Ruyter umiał zaopatrzyć się w nowy rodzaj garłacza, za pomocą którego można było wystrzeliwać race."

Oczywiście garłacz/szturmak/muszkieton/tromblon to rodzaj ręcznej broni palnej o bardzo krótkiej lufie dużego kalibru, aczkolwiek - wbrew popularnym definicjom polskich bronioznawców - wcale niekoniecznie z rozszerzeniem u wylotu (tzw. trąbką); akurat Holendrzy produkowali w XVII w. "donderbussy" także bez tego rozszerzenia. Są, zwłaszcza u nas, specjaliści, którzy z ochotą będą wywodzić, że garłacz, szturmak, muszkieton, szrotownica, tromblon itd., to rozmaite gatunki broni, ale w XVII w. nikt się nie przejmował ich przyszłymi klasyfikacjami i konsekwencją, a jestem pewien, że każdy z kolegów i tak wie o co chodzi.
Dla Anglika czy Amerykanina taki garłacz to "gun", ale nie każdy anglosaski gan jest naszym działem. Typowy garłacz strzelał rozmaitym śmieciem, nie racami, lecz tu chodziło o wersję specjalną. Na razie wszystko się zgadza z moją hipotezą - rodzaj pistoletu, a nie działo; raca, a nie typowa potem rakieta bojowa.

Nieprawdziwe okazało się jednak przypuszczenie, że chodziło o rakiety sygnalizacyjne. Tu już nie wystarczy Blok, który się tym CHYBA dalej nie zajmuje - nie jestem pewny, bowiem przy 436 stronach formatu prawie A4 brak indeksu. Otóż Johannes Cornelius de Jonge w dziele "Geschiedenis van het Nederlandsche Zeewesen" podaje następujące wyjaśnienie (tłumaczenie z grubsza i ze skrótami):
Adolf Sleevoocht, który w swoim czasie był producentem ogni sztucznych (rac) i inżynierem, około 1653 r. wynalazł pewien typ rac, nadający się do wystrzeliwania z garłacza, przede wszystkim w celu podpalenia żagli nieprzyjacielskich okrętów. De Ruyter sprawdził doświadczalnie tę broń w bitwie morskiej 10 sierpnia 1653 r. i za pomocą owych rac zapalił dwa angielskie żaglowce, co zwróciło uwagę władz.

Jest tam więcej o racach z garłacza - a nie o dziale mogącym miotać rakiety - kto ciekawy, niech sobie tłumaczy.
Krzysztof Gerlach

Killick · Dołączył: 26 Lip 2010 Posty: 18 Przeczytał: 0 tematów

"Tu już nie wystarczy Blok, który się tym CHYBA dalej nie zajmuje"

Na pewno dalej już nie porusza tej kwestii. Stąd moja zaciekawienie i pytanie do Pana na forum. Dziękuję za drążenie tematu. Odpowiedź okazała się bardziej zaskakująca niż oczekiwałem Smile