www.timberships.fora.pl

Smok Eustachy · Dołączył: 21 Wrz 2010 Posty: 33 Przeczytał: 0 tematów

Witam!
W odróżnieniu od prawdziwej fregaty istnieje

Fregata (pełnorejowiec) – żaglowiec przynajmniej trzymasztowy (czasami cztero- i pięciomasztowy), niosący na wszystkich masztach ożaglowanie rejowe. Na ostatnim maszcie, poza żaglami rejowymi, znajduje się też żagiel gaflowy.

Kiedy pojawiły się takie jednostki?

kgerlach

To niezupełnie tak.
Fregata żaglowa miała/ma trzy znaczenia, żadne nie jest „prawdziwsze” od drugiego:
1) typ okrętu wojennego o określonej budowie, cechach użytkowych i zastosowaniu. To, co nazywano w marynarkach wojennych fregatami, bardzo się zmieniało w ciągu wieków – nawet po pominięciu małych galer (jednomasztowych jednostek wiosłowo-żaglowych, głównie z Morza Śródziemnego), zostaje nam przechodzenie od małych, lekkich jednostek jednopokładowych o trzech masztach, poprzez okręty półtorapokładowe, do dwupokładowych i dwurzędowych, w końcu synonimem fregaty wojennej (tak od połowy XVIII w. do końca epoki okrętów żaglowych i żaglowo-parowych) stał się specyficzny dwupokładowiec, który nie wykazywał się żadnymi działami ani furtami na pokładzie dolnym. Wszystkie te żaglowce miały po trzy maszty i wszystkie niosły na kolumnie bezanmasztu jakiś żagiel skośny – najpierw przede wszystkim żagiel łaciński, potem stopniowo obcinany z przodu, w końcu zmieniony w gaflowy. Tak zdefiniowana fregata wojenna pojawiła się już w XVI w., pewniejsze opisy dotyczą wieku XVII;
2) typ żaglowca handlowego; jeszcze na początku drugiej połowy XVIII w. podstawowym wyróżnikiem fregaty handlowej była budowa kadłuba (podobna do fregaty wojennej, ale o pełniejszych liniach, zatem większej pojemności), a nie ilość masztów, a tym bardziej typ ożaglowania. Chapman w swoim słynnym dziele „Architectura navalis Mercatoria” z 1768 r. dał plany 10 fregat handlowych, z których 7 największych miało też trójmasztowy takielunek fregaty (zob. znaczenie trzecie), ale jedna miała takielunek snowa (czyli dwumasztowego „prawie” brygu), jedna – dwumasztowego szkunera, jedna (najmniejsza) – jednomasztowego jachtu;
3) typ takielunku przynajmniej trójmasztowego, w którym przeważa ożaglowanie rejowe, ale na maszcie najbliższym rufie żaglem głównym (najniższym) jest żagiel skośny. Takie żaglowce znane są od XV w., chociaż PRAWIE nikt tych karak, holków i naw fregatami nie nazywał. Same przekształcenie się żagla łacińskiego w gaflowy nie miało z typem „fregaty” (jako jednostki o kadłubie fregaty) bezpośrednio nic wspólnego, ponieważ tak samo jak na nim zachodziło też na liniowcach czy korwetach. Ponieważ od początku XIX w. żagiel ten wyparł wszystkie inne, więc mieści się we współczesnych definicjach fregaty żaglowej jako typu takielunku. Nie znaczy to jednak wcale, że XVII- i XVIII-wieczne rejowe żaglowce trójmasztowe z żaglem łacińskim albo jego pochodnymi nie były fregatami (takielunkowo), tylko dlatego, iż dzisiejsze mają w jego miejscu żagiel gaflowy. W tym znaczeniu od XVI, a zwłaszcza od XVII w. wszystkie galeony, liniowce, fregaty i wiele korwet były fregatami.

Potrzeba sformułowania terminu „pełnorejowiec”, tożsamego z fregatą w trzecim znaczeniu, pojawiła się wraz z coraz powszechniejszym wykorzystywaniem w żegludze handlowej barków, na których maszt najbliższy rufie miał tylko żagle skośne. Termin podkreśla, że na fregacie żagle rejowe przeważają w pełni – czyli na wszystkich masztach. Takie barki zaczęto intensywnie eksploatować od XVIII w.

Żaglowce więcej niż trzymasztowe pływały już pod koniec XV w. Nie można ich nazwać fregatami (w sensie takielunku, czyli pełnorejowcami), ponieważ ich dwa ostatnie maszty niosły żagle skośne. Eksperymentalne okręty spełniające wszystkie warunki współczesnej definicji pełnorejowca, a zarazem mające więcej niż trzy maszty – bo coś tak podejrzewam, że naprawdę o to Panu chodziło w pytaniu – pojawiły się w 1800 i 1801 r. Natomiast pełnorejowce o czterech i większej liczbie masztów, które na serio eksploatowano w żegludze handlowej, zaczęto budować w 1875.
Krzysztof Gerlach